مراکز CERT (Computer Emergency Response Teams) یا مراکز پاسخگویی به اضطرارهای رایانه‌ای، سازمان‌هایی هستند که وظیفه مدیریت واکنش به حوادث امنیت سایبری را بر عهده دارند. این مراکز نقش کلیدی در تحلیل تهدیدات، هشداردهی، و پیشگیری از حملات سایبری در سطح ملی یا سازمانی دارند. آنها همچنین در زمینه‌های آموزش و افزایش آگاهی در برابر تهدیدات سایبری فعالیت می‌کنند.
وظایف اصلی مراکز CERT
مراکز CERT در ابعاد و زمینه‌های مختلف فعالیت دارند، اما وظایف اصلی آنها معمولاً شامل موارد زیر است:
- شناسایی و تحلیل تهدیدات: مراکز CERT به طور مداوم تهدیدات و آسیب‌پذیری‌های جدید را شناسایی و تحلیل می‌کنند تا از پتانسیل خطرات احتمالی آگاه باشند.
- هشدار و اطلاع‌رسانی: این مراکز به سازمان‌ها و افراد در مورد تهدیدات امنیتی جدید و روش‌های مقابله با آنها هشدار می‌دهند.
- پاسخگویی به حوادث: CERTها برنامه‌های پاسخگویی به حوادث را طراحی و اجرا می‌کنند تا در صورت وقوع حادثه امنیتی، به سرعت و به طور مؤثر به آن پاسخ دهند.
- توسعه ابزار و روش‌ها: آنها در توسعه ابزارها و روش‌هایی برای تشخیص، تحلیل، و مدیریت حوادث امنیتی سایبری نوآوری می‌کنند.
- آموزش و افزایش آگاهی: مراکز CERT برنامه‌های آموزشی را برای کارکنان سازمان‌ها و عموم مردم ارائه می‌دهند تا آگاهی آنها را نسبت به مسائل امنیت سایبری افزایش دهند.
چند نمونه از مراکز CERT مشهور
- US-CERT: مرکز ملی امنیت سایبری و ارتباطات یکپارچگی ایالات متحده که بخشی از وزارت امنیت داخلی است و به عنوان یکی از اصلی‌ترین نهادهای پاسخگویی به حوادث سایبری در ایالات متحده فعالیت می‌کند.
- CERT-EU: مرکز پاسخگویی به حوادث کامپیوتری برای نهادهای اتحادیه اروپا، که به مؤسسات و نهادهای اتحادیه اروپا خدمات امنیتی ارائه می‌دهد.
- JPCERT/CC: مرکز پاسخگویی به حوادث کامپیوتری در ژاپن، که وظیفه پاسخگویی به حوادث سایبری و همکاری با نهادهای بین‌المللی را بر عهده دارد.
اهمیت مراکز CERT
مراکز CERT نقش حیاتی در حفظ امنیت سایبری دارند، به ویژه در محیط‌هایی که به سرعت در حال تغییر هستند و تهدیدات سایبری به طور مداوم در حال تکامل هستند. آنها با فراهم آوردن دانش فنی، ابزارها، و پشتیبانی لازم، به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا در برابر حملات سایبری مقاومت کنند و از داده‌ها و سیستم‌های خود محافظت نمایند.
ابزارهای مورد استفاده در CERT
مراکز CERT برای انجام وظایف خود از مجموعه‌ای گسترده از ابزارها و تکنولوژی‌های امنیتی استفاده می‌کنند. این ابزارها به آنها کمک می‌کنند تا حوادث سایبری را شناسایی، تجزیه و تحلیل، مدیریت و به آنها پاسخ دهند. در اینجا برخی از رایج‌ترین ابزارهایی که در مراکز CERT استفاده می‌شوند آورده شده است:
- سیستم‌های تشخیص و پیشگیری از نفوذ (IDS/IPS)
این سیستم‌ها به طور مداوم ترافیک شبکه را برای شناسایی الگوهای مشکوک یا ناخواسته اسکن می‌کنند و در صورت تشخیص فعالیت‌های مخرب، واکنش‌هایی برای مقابله با آنها انجام می‌دهند.
Snort
Snort یک سیستم تشخیص و پیشگیری از نفوذ متن‌باز است که به تشخیص فعالیت‌های مخرب در ترافیک شبکه کمک می‌کند. این ابزار به عنوان یک سیستم پیشگیری از نفوذ (IPS) نیز عمل می‌کند، که می‌تواند بسته‌های مخرب را قبل از رسیدن به مقصد مسدود کند.
- سیستم‌های مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی (SIEM)
این ابزارها داده‌ها و رویدادهای امنیتی را از منابع مختلف جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و ذخیره می‌کنند تا به تیم‌های امنیتی در تشخیص روندها یا حوادث مهم کمک کنند.
Splunk
Splunk یک پلتفرم قدرتمند برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌های ماشینی است که به طور گسترده‌ای برای مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی (SIEM) استفاده می‌شود. این ابزار به مراکز CERT کمک می‌کند تا داده‌ها را از منابع مختلف جمع‌آوری کرده و تحلیل‌های پیچیده امنیتی انجام دهند.
- ابزارهای مدیریت آسیب‌پذیری
این نرم‌افزارها به منظور اسکن سیستم‌ها برای شناسایی آسیب‌پذیری‌های امنیتی و ارائه راهکارهایی برای رفع آنها استفاده می‌شوند.
Qualys Vulnerability Management
یکی از ابزارهای محبوب و قدرتمند مدیریت آسیب‌پذیری Qualys Vulnerability Management است. این پلتفرم ابری به سازمان‌ها کمک می‌کند تا آسیب‌پذیری‌های امنیتی در شبکه‌ها، دستگاه‌ها، سرورها و نرم‌افزارهای خود را به طور خودکار شناسایی، تجزیه و تحلیل و رتبه‌بندی کنند.
- ابزارهای تجزیه و تحلیل فورنزیک
این ابزارها برای بررسی دقیق حوادث امنیتی و تحلیل علل اصلی حملات استفاده می‌شوند. آنها به تیم‌های امنیتی کمک می‌کنند تا اطلاعات مربوط به نحوه نفوذ مهاجمان را کشف کنند.
GRR Rapid Response
GRR یک ابزار تجزیه و تحلیل حوادث فورنزیک و پاسخگویی به حوادث است که به متخصصین امنیت امکان می‌دهد تا به سرعت بر روی دستگاه‌های مختلف در شبکه تحقیقات امنیتی انجام دهند. این ابزار برای جستجوی سریع داده‌ها و اجرای فرامین راه دور در دستگاه‌های آلوده استفاده می‌شود.
- ابزارهای تجزیه و تحلیل ترافیک شبکه
این ابزارها ترافیک شبکه را برای شناسایی نشانه‌های حملات یا فعالیت‌های مخرب مانیتور می‌کنند.
Wireshark
Wireshark یک تحلیلگر پروتکل شبکه است که به کاربران امکان می‌دهد ترافیک شبکه را بگیرند و به صورت عمیق تجزیه و تحلیل کنند. این ابزار برای تشخیص مسائل شبکه، تجزیه و تحلیل حوادث امنیتی و بررسی فعالیت‌های مشکوک استفاده می‌شود.
- سیستم‌های هوش تهدید (Threat Intelligence)
این سیستم‌ها اطلاعات به‌روز در مورد تهدیدات جدید و موجود، کمپین‌های مخرب و تاکتیک‌های مهاجمان را فراهم می‌کنند. آنها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از آخرین روندهای تهدید آگاه باشند و بتوانند به طور مؤثرتری از خود دفاع کنند.
MISP (Malware Information Sharing Platform)
MISP یک پلتفرم به اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد تهدیدات سایبری است که به مراکز CERT کمک می‌کند تا اطلاعات در مورد حملات، تهدیدات و نشانه‌های حیاتی را با سایر مؤسسات به اشتراک بگذارند. این ابزار تبادل دانش و همکاری بین سازمان‌ها را تسهیل می‌کند.
- ابزارهای همکاری و مدیریت حادثه
ابزارهایی مانند سیستم‌های تیکتینگ یا پلتفرم‌های مدیریت حادثه به تیم‌های CERT اجازه می‌دهند تا حوادث را ثبت، دنبال کرده و به آنها رسیدگی کنند.
TheHive
TheHive یک پلتفرم مدیریت حوادث و واکنش به حوادث امنیتی است که امکاناتی مانند مدیریت حوادث، همکاری تیمی و تجزیه و تحلیل حوادث پیشرفته را فراهم می‌کند. این ابزار به تیم‌های CERT امکان می‌دهد تا حوادث را به طور موثر مدیریت کرده و به آنها پاسخ دهند.
این ابزارها به مراکز CERT کمک می‌کنند تا به طور مؤثری در برابر تهدیدات سایبری مقاومت کنند و پاسخ‌های سریع و مؤثری به حوادث امنیتی ارائه دهند.
تیم های همکار در مرکز CERT
در مراکز CERT (Computer Emergency Response Teams) یا تیم‌های پاسخ به حوادث کامپیوتری، چندین تیم مختلف با تخصص‌های متفاوت همکاری می‌کنند تا به ایجاد یک محیط امنیتی چندلایه‌ای و موثر کمک کنند. این تیم‌ها شامل متخصصان و کارشناسانی در زمینه‌های مختلف امنیت سایبری هستند و هر یک وظایف خاصی را بر عهده دارند. در اینجا به برخی از اصلی‌ترین تیم‌هایی که در مراکز CERT فعالیت می‌کنند، اشاره می‌کنیم:
- تیم مدیریت حوادث
این تیم مسئولیت اصلی پاسخگویی به حوادث امنیتی را بر عهده دارد. وظایف آنها شامل شناسایی، تحلیل، و رسیدگی به حوادث، همچنین هماهنگی فعالیت‌های لازم برای مقابله با حملات و جلوگیری از تکرار آنها است.
- تیم تحقیقات امنیتی
این گروه متخصص در تحلیل و بررسی تهدیدات جدید و موجود است. آنها به بررسی نقاط ضعف سیستم‌ها، توسعه سیاست‌های امنیتی و ارائه راهکارهای بهبود پیشنهادی می‌پردازند.
- تیم توسعه ابزار و فناوری
این تیم مسئولیت توسعه و نگهداری ابزارهای امنیتی مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل، نظارت و دفاع در برابر حملات سایبری را دارد. آنها همچنین می‌توانند ابزارهای سفارشی متناسب با نیازهای خاص سازمان را توسعه دهند.
- تیم آموزش و افزایش آگاهی
این تیم وظیفه دارد تا برنامه‌های آموزشی را برای کارمندان و مدیران سازمان طراحی و اجرا کند. آنها به افزایش آگاهی عمومی در مورد امنیت سایبری کمک کرده و راهنمایی‌هایی برای پیشگیری از حملات ارائه می‌دهند.
- تیم ارتباطات و همکاری‌های بین‌المللی
این تیم مسئولیت برقراری ارتباط و همکاری با دیگر مراکز CERT، سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی را دارد. هدف از این همکاری‌ها اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به تهدیدات و بهترین شیوه‌های امنیتی است.
- تیم پاسخ فنی
این تیم در کنار تیم مدیریت حوادث، به رسیدگی فنی به حوادث امنیتی پرداخته و اقدامات لازم برای محدود کردن آسیب‌ها و بازیابی سیستم‌ها را انجام می‌دهد.
این تیم‌ها در مجموع به تقویت توانایی سازمان در برابر تهدیدات سایبری کمک می‌کنند و اطمینان می‌دهند که سازمان می‌تواند به سرعت و مؤثر به حوادث امنیتی پاسخ دهد و از داده‌ها و دارایی‌های خود محافظت کند.
چارت سازمانی مرکز CERT
در تصویر به‌روز شده بالا، چارت سازمانی مرکز CERT با یک طرح واضح‌تر و فشرده‌تر رسم شده است. این چارت نشان‌دهنده نحوه همکاری بین بخش‌های مختلف در مرکز CERT است، و هر بخش چگونه به مدیریت ارشد وابسته است.
